MALAY-3

Pagsipat sa Leksikal na Baryasyon ng mga Terminong Filipino, Bikol, at Cebuano sa Kontekstong Panginabuhian/Pangkabuhayan Analyzing the Lexical Variation of Filipino, Bicol, and Cebuano Terms within the Context of Livelihood

Rhoderick V. Nuncio, Freddielyn B. Pontemayor, Joan A. Monforte, at Dadine Kristine Ann V. Lumigis

Abstrak

Ang pag-aaral na ito ay nakapokus sa leksikal na baryasyon ng mga terminong Filipino, Bikol, at Cebuano na may kaugnayan sa panginabuhian o gawaing pangkabuhayan. Sa pagsusuri ng mga datos, gumamit ng konseptuwal na balangkas na nakapokus sa salik ng heograpiya-wika-kultura-hanapbuhay upang masipat ang tumbasan ng terminong Filipino, Bikol, at Cebuano. Ang listahang NPML (sumasagisag sa apelyido ng mga awtor) ay probisyonal na listahan ng 132 mga salitang-pakahulugan pangkabuhayan na nakabatay sa Filipino at tinumbasan sa Bikol at Cebuano/Bisaya. Hango ito sa inspirasyon mula sa pagkagawa ni Morris Swadesh ng kaniyang 100 salitang may unibersal na pakahulugan sa iba’t ibang wika sa mundo. Nilalayon ng papel na (a) maisa-isa ang mga salik na nakaaapekto sa leksikal na baryasyon ng mga terminong Filipino, Bikol, at Cebuano na may kaugnayan sa gawaing pangkabuhayan; at (b) masuri ang leksikal na baryasyon ng mga terminong Bikol at Cebuano batay sa pinagbatayang mga salita o wika sa Filipino. Nilagyan ng salin sa Ingles ang Filipino dahil bahagi ito ng binubuong online Filipino learner’s dictionary na isang proyekto sa leksikograpiya sa antas-gradwado ng Departamento ng Filipino sa DLSU. Lumabas sa analisis na may mga baryasyon at tumbasan sa pagitan ng wikang Cebuano at Bikol at gayundin may mga lokal na termino sa wikang Cebuano at Bikol na naging bahagi na bilang bokabularyo ng Filipino, ang wikang pambansa. Natatangi ang pag-aaral na ito dahil sinikap na ipakita ang ugnayan, pagkakatulad at pagkakaiba ng mga wika sa bansa ayon sa espesipikong kontekstong pangkabuhayan na mahalaga sa bawat Filipino. Higit sa lahat, pinatutunayan sa proyektong ito na ginagampanan ng wikang Filipino ang tungkulin nito bilang “tagapagdaloy na wika” ng mga wika sa bansa.

Mga Susing Salita: Bikol, Cebuano, Filipino, leksikal na baryasyon, panginabuhian, pangkabuhayan

This research focuses on the lexical variation of livelihood terms in Filipino, Bikol, and Cebuano. In the analysis of data, a conceptual framework is used to accentuate the relationship of geography, language, culture, and livelihood in understanding the lexical equivalances in three languages. The NPML List (representing the initials of surnames of the authors) is a provisional listing of 132 Filipino livelihood words with equivalences in Bicol and Cebuano. The research is inspired by the Swadesh 100, which is a list of 100 universal words, selected by Morris Swadesh, having equivalances in different languages of the world. The paper aims to (a) enumerate the factors affecting lexical variation; and (b) analyze the variation in Bikol and Cebuano lexical corpus. An English translation is added for convenience for interlingual translation as part of a bigger project to build an online Filipino learner’s dictionary, which started from the graduate course in lexicography of the Departamento ng Filipino in DLSU. Based on the analysis, there are variants and equivalances between Cebuano and Bikol languages and at the same time there are local terms in Cebuano and Bikol languages that are appriopriated as part of the vocabularies of Filipino, our national language. This unique study aims to show the relationship, similarities, and differences of languages in the Philippines based on a specific context of livelihood, which is deemed important for Filipinos. Most importantly, this project proves that Filipino as our national language is fulfilling its role as “facilitator-language” of the different languages in the Philippines.

Key terms: Bicol, Cebuano, Filipino, lexical variation, livelihood